Nie przechodź obok mnie
 (Proszę, nie omijajcie mnie)
     Please Don't Pass Me By
     (A Disgrace)

tłumaczenie Jerzy Menel

   Szedłem raz w Nowym Jorku ulicą i otarłem się o człowieka, który znajdował się o krok przede mną. Poczułem dotyk kartonowej tablicy, którą niósł na plecach. A kiedy przechodziliśmy przez ulicę, przy świetle, udało mi się przeczytać napis: "Nie przechodź obok mnie - Jestem ślepy, ty widzisz - Jestem ślepy całkowicie - Proszę, nie przechodź obok mnie". Szedłem wzdłuż Siódmej Alei, a kiedy dotarłem do Czternastej Ulicy, to ujrzałem na rogu dziwne kształty rodzaju ludzkiego; była to szkoła dla niepełnosprawnych. I byli tam ludzie kalecy, i ludzie na wózkach inwalidzkich, i ludzie o kulach, i padał śnieg, a ja miałem wrażenie, że całe miasto śpiewało:

O nie, nie przechodź obok mnie,
Nie, nie przechodź obok mnie,
Ja jestem ślepy, ale świat widzisz ty,
Ten cały świat niedostępny mi,
O nie, nie przechodź obok mnie.

   I wiecie, kiedy tak szedłem, wydało mi się, że to oni właśnie tak śpiewali, myślałem, że to oni śpiewają, oni, czyli ci inni, oni, czyli na pewno nie ja. Ale kiedy tak szedłem dalej, zrozumiałem, że tu chodzi o mnie i że śpiewam to sam do siebie. Brzmiało to tak:
 

O nie, nie przechodź obok mnie,
Nie, nie przechodź obok mnie,
Ja jestem ślepy, ale świat widzisz ty,
Ten cały świat niedostępny mi,
O nie, nie przechodź obok mnie,
O nie, nie przechodź obok mnie.

   Ja wiem, że rozsiedliście w swoich aksamitnych fotelach i myślicie sobie: - "No tak, on mówi ze sceny o czymś, czym się przejął, ale ja, ja sam nie będę nigdy musiał śpiewać tej piosenki". Ale obiecuję wam, przyjaciele, że tę piosenkę zaśpiewacie: może nie dzisiaj, może nie jutro, ale dnia pewnego los rzuci was na kolana i chciałbym, żebyście znali jej słowa, kiedy przyjdzie na was czas. A to dlatego, że będziecie musieli śpiewać te słowa do siebie, komuś innemu, lub swemu bratu. Musicie się nauczyć śpiewać tę piosenkę, brzmi ona tak:

 

O nie, nie przechodź obok mnie,
(nie musicie tego śpiewać ...to nie dla was)
Nie, nie przechodź obok mnie,
Ja jestem ślepy, ale świat widzisz ty,
Ten cały świat niedostępny mi,
O nie, nie przechodź obok mnie.

   A ja śpiewam to dla Żydów i Cyganów i za ten dym, którym się stali, śpiewam to dla dzieci Anglii o twarzach jak ze stali, i śpiewam to dla zbawiciela, co nie mógł nikogo zbawić. Hej, obnażycie się dla mnie? Obnażycie się dla mnie? To brzmi tak:

O nie, nie przechodź obok mnie,
Nie, nie przechodź obok mnie,
Ja jestem ślepy, ale świat widzisz ty,
Ten cały świat niedostępny mi,
O nie, nie przechodź obok mnie.

   Nic z tego, co wam powiem, nie pozwoli wam, to wiem, złączyć krwawej nocy tortur z waszym miłym, jasnym dniem. Chcę, by was to zabolało i żeby przyszedł kres. Czy obnażycie się dla mnie, dziś? Więc:

 

O nie, nie przechodź obok mnie,
Nie, nie przechodź obok mnie,
Ja jestem ślepy, ale świat widzisz ty,
Ten cały świat niedostępny mi,
O nie, nie przechodź obok mnie.

   I śpiewam to dla Bestii Koloru Blond, śpiewam tę pieśń, tę piosenkę dla was, o piękne Wenus stojące nad waszymi muszlami i morską pianą. I śpiewam to dla szaleńców i kalek, i garbatych, i spalonych i płonących, i okaleczonych, i złamanych, i zwijających się z bólu, i dla wszystkich tych, o których rozmawiacie przy kawiarnianych stolikach, podczas wieców, demonstracji, na ulicach, w waszej muzyce, w moich piosenkach. Chodzi mi o tych, którzy naprawdę płoną, chodzi mi o tych, którzy naprawdę płoną...
 

O nie, nie przechodź obok mnie,
Nie, nie przechodź obok mnie,
Ja jestem ślepy, ale świat widzisz ty,
Ten cały świat niedostępny mi,
O nie, nie przechodź obok mnie.

   Ja wiem, wy w dalszym ciągu myślicie, że tu chodzi o mnie. Wiem, myślicie, że chodzi o kogoś innego. Wiem, że te słowa nie są jeszcze wasze. Ale powiadam wam, przyjaciele, że pewnego dnia...

Świat na kolana rzuci was,
świat na kolana rzuci was,
świat na kolana rzuci was,
świat na kolana rzuci was,
świat na kolana rzuci was,
świat na kolana rzuci was,
świat na kolana rzuci was,
świat na kolana rzuci was,
świat na kolana...

O nie, nie przechodź obok mnie,
Nie, nie przechodź obok mnie,
Ja jestem ślepy, ale świat widzisz ty,
Ten cały świat niedostępny mi,
O nie, nie przechodź obok mnie.

   Wiecie, ja mam swoje piosenki, mam swoje wiersze. Mam swoją książkę i swoją armię, i czasem słyszę wasze oklaski. Zarabiam trochę pieniędzy, ale wiecie przyjaciele, ja w dalszym ciągu stoję tam na rogu. Jestem z szaleńcami, ze ściganymi, z okaleczonymi, tak, jestem z tymi, których boli, z tymi, którzy znaleźli się na dnie, jestem z biednymi. Więc przyjaciele...
 

O nie, nie przechodź obok mnie,
Muszę już odejść, przyjaciele,
Lecz nie przechodźcie obok, obok mnie,
Ja jestem ślepy, ale świat widzisz ty,
Ten cały świat niedostępny mi,
O nie, nie przechodź obok mnie.
 

    Teraz chcę odrzucić wszelką godność, tak, odrzucić mą godność. Przyjaciele, zabierzcie mą godność, przejmijcie moją formę, przejmijcie mój styl, weźcie mój honor, weźcie mą odwagę, zabierzcie mój czas, ...czas... Bo wiecie, kiedy śpiewam tę piosenkę, jestem z wami. I chciałbym abyście, i chciałbym abyście, abyście poszli do domu z kimś innym. Tak, chciałbym, abyście poszli do domu z kimś innym. Chciałbym, abyście poszli do domu będąc kimś innym. Nie tą osobą, z którą tu przyszliście. Właśnie tak, nie osobą, która tutaj przyszła. Ja nią nie będę. Ja go nie znoszę. Nie znoszę tego, kim jestem. Dlatego muszę paść na kolana. Bo mnie samemu już się to nie udaje. Nie jestem już sam sobie, ponieważ człowiek, kim byłem przedtem, był tyranem, był niewolnikiem, był w kajdanach, był złamany, aż zaśpiewał:

 

O nie, nie przechodź obok mnie,
Nie, nie przechodź obok mnie,
Ja jestem ślepy, ale świat widzisz ty,
Ten cały świat niedostępny mi,
O nie, nie przechodź obok mnie.


 
  Cóż, mam nadzieję, że zobaczę was tam na rogu. Tak, mam nadzieję, że jak będę was mijał, to usłyszę jak szepczecie coś łagodnie wraz z wiatrem. Bo muszę już was opuścić, muszę znaleźć sobie kogoś nowego. Znaleźć kogoś nowego.
 

I nie przechodźcie obok mnie.

        Leonard Cohen

I was walking in New York City and I brushed up against the man in front of me.
I felt a cardboard placard on his back.
And when we passed a streetlight,
I could read it, it said "Please don't pass me by - I am blind, but you can see - I've been blinded totally - Please don't pass me by."
I was walking along 7th Avenue, when I came to 14th Street I saw on the corner curious
mutilations of the human form; it was a school for handicapped people.
And there were cripples, and people in wheelchairs and crutches and it was snowing, and I got this sense that the whole city was singing this:

Oh please don't pass me by,
oh please don't pass me by,
for I am blind, but you can see,
yes, I've been blinded totally,
oh please don't pass me by.

And you know as I was walking,
I thought it was them who were singing it,
I thought it was they who were singing it,
I thought it was the other who was singing it,
I thought it was someone else.
But as I moved along I knew it was me, and that
I was singing it to myself. It went:

Please don't pass me by,
oh please don't pass me by,
for I am blind, but you can see,
well, I've been blinded totally,
oh please don't pass me by.
Oh please don't pass me by.

Now I know that you're sitting there deep in your velvet seats and you're
thinking "Uh, he's up there saying something that he thinks about, but I'll
never have to sing that song." But I promise you friends, that you're going
to be singing this song: it may not be tonight, it may not be tomorrow, but
one day you'll be on your knees and I want you to know the words when the
time comes. Because you're going to have to sing it to yourself, or to another,
or to your brother. You're going to have to learn to sing this song, it goes:

Please don't pass me by,
ah you don't have to sing this .. not for you.
Please don't pass me by,
for I am blind, but you can see,
yes, I've been blinded totally,
oh please don't pass me by.

Well I sing this for the Jews and the Gypsies and the smoke that they made.
And I sing this for the children of England, their faces so grave. And I sing
this for a saviour with no one to save. Hey, won't you be naked for me? Hey,
won't you be naked for me? It goes:

Please don't pass me by,
oh please don't pass me by,
for I am blind, but you can see,
yes, I've been blinded totally,
oh now, please don't pass me by.

Now there's nothing that I tell you that will help you connect the blood
tortured night with the day that comes next. But I want it to hurt you, I
want it to end. Oh, won't you be naked for me? Oh now:

Please don't pass me by,
oh please don't pass me by,
for I am blind, but you can see,
but I've been blinded totally,
oh, please don't pass me by.

Well I sing this song for you Blonde Beasts, I sing this song for you Venuses
upon your shells on the foam of the sea. And I sing this for the freaks and
the cripples, and the hunchback, and the burned, and the burning, and the
maimed, and the broken, and the torn, and all of those that you talk about at
the coffee tables, at the meetings, and the demonstrations, on the streets,
in your music, in my songs. I mean the real ones that are burning, I mean the
real ones that are burning

I say, please don't pass me by,
oh now, please don't pass me by,
for I am blind, yeah but you can see,
ah now, I've been blinded totally,
oh no, please don't pass me by.

I know that you still think that its me. I know that you think that there's
somebody else. I know that these words aren't yours. But I tell you friends
that one day

You're going to get down on your knees,
you're going to get down on your knees,
you're going to get down on your knees,
you're going to get down on your knees,
you're going to get down on your knees,
you're going to get down on your knees,
you're going to get down on your knees,
you're going to get down on your knees,
you're going to get down ..

Oh, please don't pass me by,
oh, please don't pass me by,
for I am blind, yeah but you can see,
yes, I've been blinded totally,
oh, please don't pass me by.

Well you know I have my songs and I have my poems. I have my book and I have
the army, and sometimes I have your applause. I make some money, but you know
what my friends, I'm still out there on the corner. I'm with the freaks, I'm
with the hunted, I'm with the maimed, yes I'm with the torn, I'm with the down,
I'm with the poor. Come on now ...

Ah, please don't pass me by,
well I've got to go now friends,
but, please don't pass me by,
for I am blind, yeah but you can see,
oh, I've been blinded, I've been blinded totally,
oh now, please don't pass me by.

Now I want to take away my dignity, yes take my dignity. My friends, take my
dignity, take my form, take my style, take my honour, take my courage, take
my time, take my time, .. time .. 'Cause you know I'm with you singing this
song. And I wish you would, I wish you would, I wish you would go home with
someone else. Wish you'd go home with someone else. I wish you'd go home with
someone else. Don't be the person that you came with. Oh, don't be the person
that you came with, Oh don't be the person that you came with. Ah, I'm not
going to be. I can't stand him. I can't stand who I am. That's why I've got to
get down on my knees. Because I can't make it by myself. I'm not by myself
anymore because the man I was before he was a tyrant, he was a slave, he was
in chains, he was broken and then he sang:

Oh, please don't pass me by,
oh, please don't pass me by,
for I am blind, yes I am blind, Oh but you can see,
yes, I've been blinded totally,
oh, please don't pass me by.

Well I hope I see you out there on the corner. Yeah I hope as I go by that I
hear you whisper with the breeze. Because I'm going to leave you now, I'm
going to find me someone new. Find someone new.

And please don't pass me by.

Śmierć pieśniarzowi 
(Śpiewak musi umrzeć)

A Singer Must Die

tłumaczenie Jerzy Menel

W sądzie spokój, winnego jednak wciąż jakoś brak,
Czy zdradziłeś nas, przyznaj, odpowiedź brzmi: - Tak,
Czytajcie już więc pełen bilans mych zdrad,
Będę błagał o łaskę, ale czeka mnie kat,
Kobiet żądza i szał, sędzia mówi, co miał -
Więc śmierć pieśniarzowi, głos zbrukał mu fałsz.

Tak, dziękuję, dziękuję, powinność spełniacie,
Zacni piękna strażnicy i prawd posiadacze,
Mój błąd, wasza racja, kto w błędzie, ten wróg,
Zaśmiecam wam pieśnią jak pies kałem - bruk.
La-la-la-la-la-la, la-la-la-la-la-la.....

Jak gęsta ta noc, ukryć pragnę się tam,
W gąszczu sukni kobiety, której wybaczyć mam,
W jej jedwabiach, jej udach, które dano mi znać,
Ale by posiąść ją, maskę piękna masz wdziać.
Dobrej nocy, dobrej nocy, mej nocy po nocy,
mej nocy po nocy, po nocy.....

Trzęsie mną blady strach, będę słuchać się was,
Wasze klapki na oczach, to opium dla mas;
Umie hańbić, niewolić wszechmocna ta straż,
Dokopie ci w jaja i z byka da w twarz!
Więc ktokolwiek go tworzy, niechaj kwitnie nam ład  
Nie, ja nic nie słyszałem, wcześnie poszedłem spać.
La-la-la-la-la-la, la-la-la-la-la-la.....

Gdzie taniutki jest grób, tam bym chciał wiecznie trwać,
Z tymi, co za pieniądze rozkosz zechciały dać,
Z tymi, co wciąż gotowe rozsiewać swój czar,
Byś na piersiach ich mógł złożył zbolały kark.
...Kobiet żądza i szał, sędzia mówi, co miał -
Więc śmierć pieśniarzowi, głos zbrukał mu fałsz...

Leonard Cohen

Now the courtroom is quiet, but who will confess.
Is it true you betrayed us? The answer is Yes.
Then read me the list of the crimes that are mine,
I will ask for the mercy that you love to decline.
And all the ladies go moist, and the judge has no choice,
a singer must die for the lie in his voice.

And I thank you, I thank you for doing your duty,
you keepers of truth, you guardians of beauty.
Your vision is right, my vision is wrong,
I'm sorry for smudging the air with my song.

Oh, the night it is thick, my defences are hid
in the clothes of a woman I would like to forgive,
in the rings of her silk, in the hinge of her thighs,
where I have to go begging in beauty's disguise.
Oh goodnight, goodnight, my night after night,
my night after night, after night, after night, after night, after night.

I am so afraid that I listen to you,
your sun glassed protectors they do that to you.
It's their ways to detain, their ways to disgrace,
their knee in your balls and their fist in your face.
Yes and long live the state by whoever it's made,
sir, I didn't see nothing, I was just getting home late.

Czekała na mnie kobieta
(Zostawiłem kobietę, która czekała)

I Left A Woman Waiting

tłumaczenie Jerzy Menel

Czekała na mnie kobieta,
Gdy kiedyś ją spotkałem,
Rzekła mi: - Widzę, że oczy twe
Są martwe.
Co stało się z tobą, miły?
Co stało się z tobą, mój miły?
Co stało się z tobą, miły?
Co z tobą stało się?

A skoro prawdę powiedziała mi,
I ja otwarcie rzekłem jej:
To, co się stało z moimi oczami,
Stało się z twym pięknem,
Stało się z twym pięknem,
Co stało się z twym pięknem,
Ze mną stało się.

Do łóżka czyjegoś trafiliśmy i
Spadliśmy ciężko na pościel,
Martwi jak noc, szybcy jak psy
I już
Jak woda swobodni,
Jak woda swobodni,
Jak woda swobodni,
Wolni - ty i ja,
Bo tak powinno być,
Bo tak powinno być, miła...

Leonard Cohen

I left a woman waiting
I met her sometime later
She said, I see your eyes are dead
What happened to you, lover?
What happened to you, my lover?
What happened to you, lover?
What happened to you?

And since she spoke the truth to me
I tried to answer truthfully
Whatever happened to my eyes
Happened to your beauty
Happened to your beauty
What happened to your beauty
Happened to me

We took ourselves to someone's bed
And there we fell together
Quick as dogs and truly dead were we
And free as running water
Free as running water
Free as running water
Free as you and me
The way it's got to be
The way it's got to be, lover

Odnaleźć cię
(Wracanie do ciebie)

 

tłumaczenie Jerzy Menel

Pewnie ciągle ranię -
Cóż, nie pragnę cierpieć znów,
Ale wiesz, że wciąż cię kocham,
Jedynie brak mi słów.
Szukałem ciebie w innych, lecz
Powtarzali wszyscy, że
Choć jestem sam, o jednym myślę -
By odnaleźć cię...

Fabrykę zamykają już,
Jak zawsze, gdy przyjdzie krach,
A na polach nie pracuje nikt,
Chociaż deszcze zmiękczają piach.
I wiosna musi odejść też,
Kiedy nowe do nas mknie -
Więc nie chcę i wciąż walczę z myślą,
By odnaleźć cię...

I na siebie wyrok słyszę dziś,
Który los mi przyszły śle:
Kolejna mila ciszy, jeśli
Mam odnaleźć cię...

Wielu miniesz w życiu swym
I wielu w życiu masz,
Światło, co rozprasza dym,
Na wszystkich rzuca blask.
Czuję zazdrość, czuję zawiść,
Gdy znów ktoś do ciebie lgnie,
Kto godność swą odrzucił, aby
Móc odnaleźć cię...

Próżno tkwię w ramionach twych,
Nie umiem pojąć tego w lot,
Że ulgę nieść mi pragniesz
W tę ciężką, pustą noc.
Więc, że tak jest, masz przysiąc mi,
Bo znikasz jak we mgle -
Tak wiele słów ci powiedziałem
Zamiast znaleźć cię...

 

Kapitan

The Captain

tłumaczenie Jerzy Menel

Kapitan, który w łożu legł,
Mej dłoni szukał drżąc:
"Weź me epolety" - rzekł,
"Ty za mnie teraz rządź!"
"Czegoż mi pragniesz oddać ster,
Ty - mnie, ja - ciebie mam,
Jeśli kogoś oszczędziła śmierć,
Dziś walczy przeciw nam."

"We wszystkim widzisz tylko zło
Odkąd rżną nas w pień.
Nie Ukrzyżowania to,
Lecz Holocaustu dzień."
"Gdy fala śmierci ciała gna
I serca wchłania żar,
Niech Chrystus cię w opiece ma
Za twój niewczesny żart."

"Wiem, chłopie, że cierpiałeś fest,
Lecz znieś te słowa złe:
Co ciosem dla żołnierza jest,
Zabójcy radość śle."
"Odchodzę, drżę na samą myśl,
Że krew na dłoniach masz,
Więc powiedz jeszcze, przy kim dziś
Można trwać w ten hańby czas."

"Nie umkniesz nigdzie morzu krwi,
Świat, to hańby toń,
Lecz przy kobiecie zostań, gdy
Odnajdzie twoją dłoń."
"Kobieta moja w Tennessee,
W Sajgonie dziecko gdzieś;
Nie po tom walczył, byś snuł mi
Sentymentalną pieśń."

"Cóż, twoja miłość płytka dość
I niezgorszy z ciebie drań
Skoro już przejrzałem cię na wskroś,
U mego boku stań!"
"Ty ległeś!" - krzyczę tłumiąc gniew,
"Przewrotny zmień już ton,
Nie wiem, za com przelał krew,
Po której z wrogich stron."

"Niesławny mej chorągwi znak,
Po stronie walczę Złego,
Od wieków znam porażki smak,
A moim wrogiem Niebo.
Czytałem Księgę Ludzkich Praw,
Nie wszystkie zatruł fałsz,
Lecz żadne nie obciąża nas,
Dlategom ci je dał."

I Kapitan nie rozpaczał,
Choć już kończył swoje dni;
Przypiąłem epolety, co
Zostały w dłoni mi...

Leonard Cohen

Now the Captain called me to his bed
He fumbled for my hand
"Take these silver bars," he said
"I'm giving you command."
"Command of what, there's no one here
There's only you and me --
All the rest are dead or in retreat
Or with the enemy."

"Complain, complain, that's all you've done
Ever since we lost
If it's not the Crucifixion
Then it's the Holocaust."
"May Christ have mercy on your soul
For making such a joke
Amid these hearts that burn like coal
And the flesh that rose like smoke."

"I know that you have suffered, lad,
But suffer this awhile:
Whatever makes a soldier sad
Will make a killer smile."
"I'm leaving, Captain, I must go
There's blood upon your hand
But tell me, Captain, if you know
Of a decent place to stand."

"There is no decent place to stand
In a massacre;
But if a woman take your hand
Go and stand with her."
"I left a wife in Tennessee
And a baby in Saigon --
I risked my life, but not to hear
Some country-western song."

"Ah but if you cannot raise your love
To a very high degree,
Then you're just the man I've been thinking of --
So come and stand with me."
"Your standing days are done," I cried,
"You'll rally me no more.
I don't even know what side
We fought on, or what for."

"I'm on the side that's always lost
Against the side of Heaven
I'm on the side of Snake-eyes tossed
Against the side of Seven.
And I've read the Bill of Human Rights
And some of it was true
But there wasn't any burden left
So I'm laying it on you."

Now the Captain he was dying
But the Captain wasn't hurt
The silver bars were in my hand
I pinned them to my shirt.