Obszerna, dwujęzyczna
antologia A. J. M. Smitha "Modern Canadian Verse" (1967) ukazuje nader
interesujący materiał poetycki, o którym wydawca powiedział, iż "staje się
bardziej podobny do nowoczesnej poezji w Stanach Zjednoczonych, Anglii i Francji
niż do poezji kanadyjskiej wieku XIX". Twórczość takich poetów, jak Alain
Grandbois, Anne Gėbert, Gaëtien
Lapointe, Irving Layton, Margaret Avison, Al Purdy,
Leonard Cohen, James Reaney potwierdza słuszność tej oceny.
Szczególnie ciekawym pisarzem wydaje się Leonard Cohen - poeta i
pieśniarz "protest songów" poetyckich, a także utalentowany prozaik. Mam na
myśli przede wszystkim powieść "Beautiful Losers" (1966), której partie
początkowe drukowała "Literatura na Świecie" (1873). Kanwa psychologiczno -
obyczajowej powieści o trójkącie małżeńskim: starego uczonego, antropologa, jego
żony Edith, z pochodzenia Indianki i nijakiego B., posła prowincji Quebec do
parlamentu federalnego w Ottawie, posłużyła tu autorowi nie tylko do rozsnucia
misternej siatki analiz psychologicznych i pełnych nastroju, utkanych właściwie
z materii poetyckiej opisów mikroklimatów środowiska montrealskich
intelektualistów, ale także do ukazania indiańskich pierwiastków kulturowych i
archetypów myślenia i odczuwania, które wniknęły do obyczajowości i kultury
kanadyjskiej.
Jednakże powieść ta powstała na obczyźnie, w Grecji, gdzie pisarz
osiadł na stałe, i jest właściwie rodzajem przesłania pisarskiego skierowanego
do kręgu bliskich przyjaciół (w kręgu tym dwaj co najmniej pisarze, Ken Kesey i
Thomas Berger podjęli poszukiwania artystyczne Cohena). "Beautiful Losers",
podobnie jak poprzednia powieść tego pisarza, "The Favourite Game", jest w
gruncie rzeczy książką elitarną, mało komu jeszcze znaną w Kanadzie.
Ale próby takie, jak pisarstwo Cohena, świadczą, że problematyka
własnego kraju, nieobecna właściwie w twórczości pisarzy kanadyjskich, którzy
często traktowali Kanadę jak miejsce czasowego pobytu, przestaje być dla nich
obojętna; nostalgia przestaje być pułapem poczucia wewnętrznej łączności z
macierzą u tych, którzy ją opuścili. Dotyczy to zarówno francuskojęzycznej
twórczości literackiej, zwłaszcza poetyckiej, gdzie to poczucie "tożsamości" i
"autentyczności" kanadyjskiej wyraziło się najpełniej, choćby w patriotycznych
rapsodach Francois Hertela, jak i literatury anglojęzycznej (rzecz ciekawa, że
zdobywali się nań łatwiej imigranci, na przykład wzmiankowany już Richler w
prozie, a A. M. Klein w poezji); literackie odzwierciedlenie problemów i
konfliktów współczesnej rzeczywistości kanadyjskiej staje się częstym motywem
tematycznym bieżącej produkcji literackiej, o czym świadczy większość nowel
zebranych w tomie "Canadian Short Stories", opracowanym przez Roberta Weavera
(1969). |